Błędy lekarskie występują na wielu sytuacjach towarzyszących procesowi leczenia pacjentów i mogą nieść ze sobą różne rezultaty, bądź ich w ogóle nie niosą, pomimo iż błąd lekarski faktycznie miał miejsce. Do błędu dochodzi zarówno wskutek indywidualnego działania lekarza lub jego zaniechania bądź personelu medycznego, jak również w ramach zespołu czy jednostki organizacyjnej. W takiej sytuacji pacjentowi przysługują roszczenia związane z dochodzeniem odszkodowania uregulowanych w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 2016 r., poz. 380 ze zm.) oraz ustawie z dnia 06 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz.U. z 2016 r., poz. 186 j. t.).Na przestrzeni dziejów wraz z rozwojem wiedzy medycznej, zmianom ulegały również podziały błędów lekarskich i ich postaci, a czynny udział nurtów naukowych pozwalał na ujęcie tych klasyfikacji w ramy wystandaryzowanych rodzajów błędów medycznych.
W doktrynie zarówno prawniczej jak i lekarskiej, wskazuje się na różne podziały błędów lekarskich, do najczęściej spotykanych należy podział na:
- Błąd diagnostyczny (rozpoznania),
- Błąd terapeutyczny (błąd w leczeniu),
- Błąd rokowania (prognozy),
- Błąd organizacyjny.
Błąd diagnostyczny polega bądź na mylnym stwierdzeniu nieistniejącej choroby, bądź na nierozpoznaniu rzeczywistej choroby pacjenta, co prowadzi do pogorszenia stanu jego zdrowia. Bardzo często do popełnienia błędu diagnostycznego dochodzi wskutek nieprzeprowadzenia pewnych badań pomocniczych, z braku odpowiednich informacji, zaniechania konsultacji ze specjalistą. W doktrynie wyróżnia się błąd pozytywny (gdy lekarz stwierdza, że pacjent cierpi na określoną chorobę, podczas gdy jest zdrowy) i błąd negatywny (gdy lekarz stwierdza brak choroby w przypadku jej występowania albo rozpoznaje inną chorobę niż występująca). Za błąd diagnostyczny należy uznać nierozpoznanie uszkodzenia arterii u pacjenta, który trafił do szpitala z urazem nogi po wypadku samochodowym, lub stwierdzenie nieistniejącej ciąży jedynie na podstawie badania USG, które mogło mieć – wg opinii biegłych – jedynie znaczenie pomocnicze.
Błąd terapeutyczny występuje w następstwie nieprawidłowego rozpoznania, bądź gdy pomimo prawidłowej diagnozy, zastosowano nieprawidłowe leczenie. Błąd terapeutyczny może pojawić się jako skutek złego rozpoznania schorzenia lub nieodpowiedniego leczenia, podczas gdy trafnie postawiono diagnozę. Wśród błędów terapeutycznych najczęściej ma miejsce i wywołuje najpoważniejsze skutki błąd operacyjny, np. podczas porodu wystąpiło niedotlenienie płodu.
Błąd rokowania czyli prognozy co do stanu zdrowia chorego bez podjęcia leczenia lub w razie leczenia może nie wpływać ujemnie na proces leczenia. Jednakże w połączeniu z błędem diagnostycznym może spowodować poważne skutki, np. stwierdzenie u pacjenta czasowej niezdolności do pracy czy uprawiania sportu, podczas gdy jest to niezdolność trwała. Może wpłynąć na pogorszenie zdrowia.
Błąd organizacyjny jest spowodowany nieprawidłową organizacją placówki medycznej, jej oddziału, podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych, np. błędne decyzje ordynatorów, braki specjalistów na oddziale, wadliwie działające urządzenia medyczne. Błędy organizacyjne powstają na skutek niewłaściwych decyzji osób pełniących w placówce medycznej funkcje kierownicze.
Jednakże wraz z rozwojem możliwości diagnostycznych i wiedzy medycznej, błąd w sztuce lekarskiej występuje coraz rzadziej, a szkoda, której doznaje pacjent, nie jest wynikiem błędu, lecz niedbalstwa w leczeniu albo wszelkich innych uchybień lekarza, personelu medycznego bądź szpitala. Nie jest błędem lekarskim, np. źle wykonany zastrzyk, zmiana leku lub jego nieprawidłowe przyrządzenie, niewysterylizowanie instrumentów przez zobowiązany do tego personel medyczny, pozostawienia ciała obcego w polu operacyjnym, przekroczenie czasu naświetlania promieniami Roentgena, odmowa czy zwłoka w udzieleniu pacjentowi koniecznej pomocy, wadliwe wykonanie znieczulenia, transfuzja niewłaściwej grupy krwi, itp. Takie uchybienia stanowią natomiast niedołożenie należytej staranności w czynnościach leczniczych, niedbalstwo lekarza lub personelu medycznego. Jednakże w takiej sytuacji pacjent nie jest pozbawiony dochodzenia określonego odszkodowania za działania lub zaniechania lekarza lub personelu, popełnione w wyniku takich zaniedbań.
Z tego powodu nierzadko, w orzecznictwie sądów powszechnych dochodzi do wymieszania błędu lekarskiego z niedbalstwem i brakiem umiejętności u lekarza. Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 18.02.1998 r. w sprawie sygn. akt: I ACa 715/97, za błąd w sztuce lekarskiej uznał wadliwie wykonane znieczulenie przy operacji wyrostka robaczkowego, co w konsekwencji doprowadziło do trwałego uszkodzenia nerwu piszczelowego, strzałkowego i kulszowego.
Bibliografia
- Nesterowicz M. Prawo medyczne. Toruń, Wydawnictwo „Dom Organizatora”, 2013, s. 231.
- Fiutak A., Podleśny T., Kozik M., Szczerba P., Zblewska-Wrońska K. Odpowiedzialność prawna pracowników medycznych. Przepisy – Przykłady – Orzecznictwo. Warszawa, Wydawnictwo C.H. Beck, 2013, s. 245.
- Kis – Wojciechowska M., Przybylski Z. Błąd medyczny. Homines Hominibus, 2013, Vol. 7, ISSN 1890-3883.
AutorRafał Kozakiewicz – radca prawny„Jurysta” Kancelaria Radcy Prawnego Rafał Kozakiewiczul. Górczewska 200A lok.219, 01-460 Warszawa,kancelaria@prawnik-kozakiewicz.pl